Teminat Senedi Nedir?

TEMİNAT SENEDİ NEDİR?

Teminat senedi; bir anlaşma uyarınca işin, verilen sözün, alımsatımın veya hizmetin kararlaştırıldığı şekilde, eksiksiz tamamlanacağının ve taahhütlerin yerine getirilmediği takdirde karşılaşılacak sorumlulukların düzenlendiği ve karşılıklı imza altına alınan senetlerdir. Bu taahhüdü yerine getirmeyen tarafın, senette belirtilen parasal miktar ile  sorumlu olduğu senetlerdir.

Borçtan bağımsız bir senet olmayıp mücerretlik (temel borç ilişkisinden bağımsızlık) ilkesi söz konusu değildir. Teminat senedi hazırlanırken, sadece teminattır ifadesi teminat senedi vasfı için geçerli değildir. Borca konu hukuki ilişki de açıkça belirtilmelidir.

Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre de senet üzerinde ya neyin teminat olarak verildiği açık ve net olarak belirlenmeli ya da taraflar ayrı bir sözleşme yaparak senedin teminat senedi olduğuna atıf yapılarak bu husus belirlenmelidir.

T.C YARGITAY 3.Hukuk Dairesi Esas: 2022/ 3962 Karar: 2022 / 6308 Karar Tarihi: 29.06.2022

“Davalının dava konusu iki senet üzerinde bulunan imzalara yönelik bir itirazı bulunmamakla birlikte senetlerin ön yüzlerinde “teminattır” ve “teminat olarak veriyorum” ifadeleri vardır. Bu ibareler tek başlarına bononun teminat senedi olarak kabul edilmesi için yeterli değildir. Senedin teminat senedi olduğunun ispatı için yazılı delile ihtiyaç vardır…”

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 14.03.2001 tarih ve 2001/12-233 sayılı ve 20.06.2001 tarih ve 2001/112-496 sayılı kararlarında;

“Dayanak belgenin hangi ilişkinin teminatı olduğu yazılı belge ile kanıtlanmalıdır. İİK 169/a maddesi uyarınca belgede takip dayanağı senede açıkça atıf yapılması zorunlu olup, açıkça atıf yapıldığının kabulü için senedin, vade ve tanzim tarihleriyle miktarının belirtilmesi gereklidir.”

Teminat Senedini Kambiyo Senetlerinden Ayıran Hususlar Nelerdir?

Kambiyo senetleri; bono, poliçe ve çek olmak üzere üçe ayrılır ve hukukumuzda sınırlı sayıdadır.  Kanunen Emre yazılıdır ve sıkı sıkıya şekil şartı aranmaktadır. Borçtan bağımsız bir senet olup kayıtsız şartsız borç ikrarı içerir. Mücerretlik ilkesi vardır, bu ilke gereği, senette belirtilen hak ile bu hakka neden olan borç ilişkisi arasındaki bağ ortadan kalkmaktadır. Bu ilke geçerli olduğundan, alacaklının aradaki hukuki ilişkiyi ispat etme zorunluluğu bulunmamaktadır.

Teminat senetlerinde borçtan bağımsızlık söz konusu değildir. Şarta bağlı olarak düzenlendiğinden kayıtsız şartsız ödeme taahhüdü yoktur. Kambiyo senetleri ise borçtan bağımsız olduğu için alacaklıya aradaki hukuki ilişkiyi ispat etme zorunluluğu yüklemez.

Kambiyo senetleri sıkı şekil şartlarına sahiptir. (Senet metninde senet/bono ifadesi yer almalı, kayıtsız şartsız bedelin belirli olması, ödenecek kişinin adı soyadı, muhatabın adı soyadı adresi, keşide tarihi, keşidecinin imzası). Teminat senedinde ise zorunlu unsurlar aranmaz, hukuki ilişki doğuracak şekilde düzenlenmesi yeterlidir.  (Senedin vade kısmına "Teminat Senedidir" ibaresi yazılmalıdır. Senedin ön yüzünde hangi sözleşmeye ilişkin düzenlendiği belirtilmelidir. Senedin arka yüzünde teminat senedine konu husus özetlenme ve anlaşmanın yerine getirilmesi durumunda senedin hüküm doğurmayacağı belirtilmelidir.)

Kambiyo senetleri, özel bir takip yolu olan Kambiyo Senetlerine Mahsus Takip Yolu ile icra takibine koyulabilir. (İtiraz süresi 5 güne düşer, ödeme emrine itiraz satıştan başka işlemleri durdurmaz.) Ancak teminat senetleri yönünden özel bir takip yolu düzenlenmemiştir.

Kambiyo senetlerinin icra takibine konu edilmesi akabinde borçlu tarafından yapılan itiraz sonrası itirazın kabulü halinde alacaklının açacağı menfi tespit davasında, itirazın reddi halinde borçlu, alacaklının talebi ile inkâr tazminatına ve para cezasına mahkûm edilir. Teminat senedi söz konusu ise, alacaklı bir alacak davası ile alacağına kavuşacaktır.

Özetle;

Teminat senetleri; kambiyo senetlerinde aranan sıkı şekil şartlarını taşımayan, bir işin, hizmetin vb. ilişkilerin eksiklik yerine getirileceğinin taahhüt edildiği, aksi halde yerine getirmeyenin senetteki bedelle sorumlu olduğu, borç ilişkisi ile senet arasında hukuki bağın mevcut olduğu, özel takibe konu edilemeyen ancak alacaklıya alacak davası ile alacağına kavuşma imkanı tanıyan senet türüdür.